‘Verwondering is mijn missie’ – Wislawa Szymborska

Het schrijven van een C.V.
Wat moet je doen?
Je moet een aanvraag indienen
en bij die aanvraag een c.v. insluiten.

Ongeacht de lengte van het leven
moet het c.v. kort zijn.

Bondigheid en selectie zijn verplicht.
Vervang landschappen door adressen
en wankele herinneringen door vaste data.

Van alle liefdes volstaat de echtelijke,
en van de kinderen alleen die welke geboren zijn.

Wie jou kent is belangrijker dan wie jij kent.
Reizen alleen indien buitenlands.
Lidmaatschappen waarvan, maar niet waarom.
Onderscheidingen zonder waarvoor.

Schrijf zo alsof je nooit met jezelf hebt gepraat
en altijd ver uit je eigen buurt bent gebleven.

Ga zwijgend voorbij aan honden, katten en vogels,
rommeltjes van vroeger, vrienden, dromen.

Liever de prijs dan de waarde,
de titel dan de inhoud.
Eerder nog de schoenmaat dan waarheen hij loopt,
hij voor wie jij doorgaat.

Daarbij een foto met één oor vrij.
Zijn vorm telt, niet wat het hoort.
Wat hoort het dan?
Het dreunen van de papiervernietigers.

Uit: Einde en begin. Gedichten 1957 – 1997

Het moment

 Ik loop over een lentegroene glooiing.
Gras, bloemetjes in het gras
als op een plaatje voor kinderen.
De lucht, nog nevelig, begint al te blauwen.In de stilte klinkt het uitzicht op de andere heuvels.

Alsof hier geen Cambrium en geen Siluur geweest zijn,
geen tegen elkaar grommende rotsen,
hoog opgestapelde afgronden,
geen nachten in vlammen,dagen in donkere kluwens.

Alsof hier geen laagten voorbij zijn getrokken
in een koortsachtig ijlen,in ijzige huiveringen.

Alsof zeeën alleen ergens anders tekeergingenen hier geen oevers van horizonten scheurden.

Het is negen uur dertig lokale tijd.
Alles is op zijn plaats, in voorbeeldige harmonie.
In het dal een kleine beek, die een kleine beek is.
Een paadje in de vorm van een paadje van altijd naar immer.
Een bos met de schijn van een bos tot in eeuwigheid amen,
boven mij vliegen vogels, in de rol van vliegende vogels.

Zover het oog reikt heerst hier het moment.
Een van die aardse momenten
die men vraagt: ga niet voorbij.

Een titel hoeft niet

Zelfs een vluchtig ogenblik heeft een rijk verleden,
een vrijdag voor een zaterdag,
een mei die aan juni voorafging.
Het heeft zijn eigen horizons,
even werkelijk als in de veldkijkers van bevelhebbers.

De boom is een populier die hier al jaren wortelt.
De rivier is de Raba die langer stroomt dan vandaag.
Het paadje is niet eergisteren pas
door de struiken gebaand.
Om die wolken te kunnen verjagen,
moet de wind ze eerst hierheen hebben gewaaid.

En hoewel in de buurt niets groots gebeurt,
is de wereld daardoor nog niet armer aan details,
niet minder gefundeerd, niet zwakker gedefinieerd
dan toen volksverhuizingen haar in hun greep hielden.

Niet alleen geheime komplotten worden in stilte gehuld,
niet alleen kroningen gaan van een gevolg van oorzaken vergezeld.
Rond kunnen niet alleen de jubilea van opstanden zijn,
maar ook de omspoelde steentjes aan de waterkant.

Dicht en verstrengeld is het borduursel van de omstandigheden. De steken van de mier in het gras.
Het gras dat aan de aarde is genaaid.
Het golfpatroon waardoor een twijgje wordt geregen.

Het is zo gegaan dat ik hier ben en kijk.
Boven me fladdert een witte vlinder in de lucht
met vleugeltjes die alleen van hem zijn
en over mijn handen vliegt zijn schaduw,
geen andere, niet zomaar een, alleen de zijne.

Wanneer ik zoiets zie, verlaat me altijd de zekerheid
dat wat belangrijk is
belangrijker is dan wat onbelangrijk is.
Wislawa Szymborska (vert. Gerard Rasch)

Grote pret

Hij heeft zijn zinnen op het geluk gezet
en op de waarheid,
en de eeuwigheid,
kijk hem eens!

Hij kan nauwlijks dromen van waken onderscheiden
heeft nauwelijks gesnapt dat hij het is,
heeft net met zijn uit een vin geboren hand
tondeldoos, raket gesneden,
is gemakkelijk te verdrinken in een lepel oceaan,
niet eens zo leuk dat de leegte om hem lachen kan,
ziet alleen met zijn ogen,
hoort alleen met zijn oren,
zijn taalrecord is de voorwaardelijke wijs,
hij vit met zijn verstand op zijn verstand,
is kortom bijna niemand –
maar hij denkt alleen aan vrijheid, aan alwetendheid,
en aan bestaan buiten het dwaze vlees,
kijk hem eens!

Want hij lijkt er tenslotte echt te zijn,
is werkelijk opgekomen
onder een of andere provinciale ster.
Op zijn manier vitaal en heel beweeglijk.
Voor een ontaarde afgeleide van kristal
al tamelijk serieus verwonderd.
Ondanks zijn moeilijke jeugd temidden van de kudde
al behoorlijk individueel.
Kijk hem eens!

Laat hij alsjeblieft zo doorgaan, in elk geval een ogenblik,
al duurt het maar een korte melkwegflits!
Laat dan eindelijk in grote lijnen duidelijk worden,
waartoe hij zich ontwikkelt, nu hij eenmaal is.
En fel is.
Heel fel zelfs, dat moet gezegd.
Met dat ringetje door zijn neus, in die toga, die trui.
Het blijft niettemin grote pret met hem.
De arme bliksem.
Ware mens.

_____
Wislawa Szymborska (vert. Gerard Rasch)

Utopia

Het eiland waar alles wordt opgehelderd.

Hier kan men op vaste bewijsgrond staan.

Er zijn geen andere wegen dan de toegangsweg.

De struiken buigen door van alle antwoorden.

Hier groeit de boom van het Juiste Vermoeden

met eeuwig ontwarde takken.

De verblindend simpele boom van het Begrijpen

bij de bron die Ah Dus Zo Zit Het heet.

Hoe dieper het bos in, des te breder

het Dal der Vanzelfsprekendheden.

Rijzen er twijfels, dan verjaagt de wind ze.

De Echo neemt ongeroepen het woord

en verheldert graag de geheimen van de werelden.

Rechts de grot waar de Betekenis ligt.

Links het meer van de Diepe Overtuiging.

De waarheid maakt zich los van de bodem en drijft zachtjes omhoog.

Boven het torent de Onwankelbare Zekerheid op.

Vanaf haar top strekt zich het Wezen der Dingen uit.

Ondanks al deze verlokkingen is het eiland onbewoond

en de vage voetsporen die je op de kusten ziet

wijzen zonder uitzondering in de richting van de zee.

Alsof men hiervandaan alleen vertrekt

en onherroepelijk in het diepe onderzinkt.

In een leven dat niet te doorgronden is.

_____

Wislawa Szymborska (vert. Gerard Rasch)

Meer lezen? Zie hier (een gedicht ter gelegenheid van World Refugee Day in Fernweh Magazine)