Cultuur

De foutste platenhoezen ooit?

by J. Stevens · nov 21, 2020

Wij zochten én vonden voor jou de foutste platenhoezen ooit gemaakt. Talloze platenwinkels, platenbeurzen, rommelmarkten en veilingen struinden we voor je af, zodat jij het zelf niet hoeft te doen. Het resultaat mag er zijn. Een glimlach of puur afgrijzen valt haast niet te onderdrukken.

Opvallend zijn de bijdragen van Gggggristelijke muziekmakers. Hun esthetiek is in ieder geval vaak verre van goddelijk… Om nog maar te zwijgen over de albumtitels. Sommigen zijn ronduit verontrustend…!

Ook vonden wij enkele Nederlandse huiveringwekkende exemplaren, zoals van Zwarte Lola. Die zijn soms zo fout dat ze op een vreemde manier juist weer aantrekkelijk worden. De albumtitels doen ook hier weer je haren ten berge rijzen. O ja en wát te denken van de albumhoes van alleen al een Stevie Stiletto? Woorden schieten tekort! Zijn we platenhoezen vergeten die echt in deze verzameling opgenomen moeten worden? Welke albums ‘raken’ je het meest? Laat het ons weten in de commentaren!

September

by J. Stevens · aug 30, 2020

Het wordt weer september. En wellicht kan alleen muziek over september spreken. Misschien wel onderstaande muziek. De zomer gaat, de herfst komt… Laat je meevoeren op de bijzondere, tot mijmering stemmende klanken van de ‘September Tapes’ van Twincities.

TRACKLIJST:

1. Studies Of A Small Island 04:14

2. In The Light Of The Carolina Hills 03:04

3. Harbor:hush 02:02

4. Harbor: hums 05:41

Over ‘September Tapes’

‘September Tapes’ is een reeks tedere, gebroken en ‘beschadigde’ stukken die de grens bewandelen tussen de afnemende warmte van de zomer en het begin van de winter. Het moment dat bladeren hun herfstkleuren aannemen.

De vier nummers op deze EP, zijn samengesteld door Fletcher McDermott in samenwerking met Jesse Asch. Beide artiesten komen uit Long Island, New York en hebben de afgelopen drie en een half jaar samen veel opnames gemaakt. Normaal gesproken is Twincities het soloproject van Fletcher, maar voor deze EP heeft hij samengewerkt met Jesse, die de gitaarstukken leverde die de ruggengraat van dit gezamenlijke oeuvre vormden.

Het typische Twincities-geluid wordt gemaakt met behulp van zelfgemaakte samples of opnames, zoals geluiden van een akoestisch of elektronisch instrument. Deze worden vervolgens uitgebreid tot geluidsepisodes door loops in lagen op te bouwen en opnieuw te versterken met externe analoge studioapparatuur zoals een 50 jaar oude buizenversterker of te bewerken met elektronische apparatuur zoals loopers, pedalen en laptopmanipulatie.

Fletcher heeft onder de naam Twincities eerder muziek uitgebracht op labels als: Eilean, Game Of Life, Future Recordings en eind 2014 heeft hij een album op het label Unknown Tone van Mark Kuykendall uitgebracht.

Credits

Releasedatum: 1 oktober 2014. Muziek uitgevoerd door:

Fletcher McDermott – toetsen, elektronica, productie

Jesse Asch – gitaar, extra toetsen

Thuis opgenomen en gemixt door Fletcher McDermott, september 2014

Cover artwork door: Jesse Asch

Meer info: twincitiesny.bandcamp.com /// www.facebook.com/twincities666

Coverfoto Fernweh Magazine: [Copyright] Thurman ‘Sparky’ Maddox

Bron: https://audiogourmet.bandcamp.com/album/september-tapes

ALS JE HET BOVENSTAANDE INTERESSANT VOND, DAN VIND JE WAARSCHIJNLIJK OOK INTERESSANT:

Helaas, helaas, helaas, de zomer ging

Stilstaan bij stilte

by J. Stevens · mei 1, 2020

Tijdens deze Corona-crisis ervaren mensen meer stilte dan ooit. De straten liggen er verlaten bij vanwege de ‘intelligente lockdown‘ en we oefenen ons in niet-doen. Tijd om eens wat meer aandacht te besteden aan stilte. Want de ene stilte is de andere niet, zo zal blijken..!

Paul Goodman (1911–1972) was een Amerikaans romanschrijver, dichter, toneelschrijver, filosoof, rebel en psychiater. Hij wordt ook wel ‘De meest invloedrijke man waar je nooit van gehoord hebt’, genoemd. Deze intellectueel, vooral bekend om zijn sociale kritiek (o.m. op het Amerikaanse onderwijssysteem) in de roerige jaren Zestig van de vorige eeuw, schreef ook het inmiddels wat moeilijk te verkrijgen boek Speaking and Language – Defence of Poetry.

In dat boek hekelt Goodman de heersende academische, gestructureerde benaderingen in de linguïstiek. Volgens hem vermindert hierdoor juist de rol van creativiteit en spontaniteit in het dagelijkse vertoog en zelfs in de menselijke natuur. Maar daar gaat het hier nu even niet om

In zijn boek beschrijft hij ook iets waar wij nu, tijdens deze Corona-pandemie, mogelijk iets aan kunnen hebben. Zoals gezegd, is de ene stilte de andere niet. Dat blijkt wel uit deze passage van Goodman waarin hij negen soorten stilte onderscheidt en als volgt beschrijft:

Not speaking and speaking are both human ways of being in the world, and there are kinds and grades of each. There is the dumb silence of slumber or apathy; the sober silence that goes with a solemn animal face; the fertile silence of awareness, pasturing the soul, whence emerge new thoughts; the alive silence of alert perception, ready to say, “This… this…”; the musical silence that accompanies absorbed activity; the silence of listening to another speak, catching the drift and helping him be clear; the noisy silence of resentment and self-recrimination, loud and subvocal speech but sullen to say it; baffled silence; the silence of peaceful accord with other persons or communion with the cosmos.”

In onderstaande fraaie opname van het Amerikaanse radioprogramma ‘Stylus’ van radiostation WBUR uit Boston, leest de Britse literatuurcriticus en poëzie-kenner Christopher Ricks bovenstaande tekst ofwel deze ‘anatomie van stilte’ van Goodman voor in een mooi diep klinkende stem:

Als we de tekst nog eens uiteen rafelen dan worden de vormen van stiltes nog duidelijker (vertaald in het Nederlands):

Goodman begint met: “Niet spreken en spreken zijn beide menselijke manieren om in de wereld te zijn, en er zijn soorten en graden van elk.” Hij vervolgt dan:

Er is de stomme stilte van sluimer of apathie;
de nuchtere stilte die hoort bij een plechtig dierlijk gezicht;
de vruchtbare stilte van gewaarzijn, de begrazing van de ziel, waaruit nieuwe gedachten opkomen;
de levende stilte van alerte waarneming, klaar om te zeggen: “Dit … dit …”;
de muzikale stilte die geabsorbeerde activiteit begeleidt;
de stilte van het luisteren naar een ander die spreekt, de strekking ervan begrijpen en hem helpen duidelijk te zijn;
de lawaaierige stilte van wrok en zelfverwijt, luide en subvocale spraak maar te nors om het te zeggen;
verbijsterde stilte;
de stilte van vreedzame overeenstemming met andere personen of gemeenschap met de kosmos. ‘

De vraag is nu wel: was Paul Goodman uitputtend in zijn indeling van stiltes? Of kun jij nog wel meer vormen van stiltes onderscheiden? En welke stilte bevalt je het meest? Laat het ons graag weten! En tot dan: veel prettige stiltes toegewenst!

En als uitsmijter voor de mensen die nu echt geïnteresseerd zijn, zie hieronder de trailer van de documentaire Paul Goodman Changed My Life:

BRONNEN:

Paul Goodman, Speaking and Language: Defence of Poetry, Random House Ltd, 1971
Brainpickings.org [voorgelezen fragment]
Thurman ‘Sparky’ Maddox, Oostelijk Havengebied Amsterdam, 5 december 2019 [header foto]

Lente: tijd voor het ‘Witte Goud’

by J. Stevens · apr 6, 2020

Nu we zeeën van tijd hebben, door de Corona-pandemie, kunnen we eindelijk eens wat extra zorg besteden aan (wat we zoal) koken. Moeder Natuur schenkt ons in deze lenteperiode als vanouds het niet te versmaden ‘Witte Goud’, zoals witte asperges ook wel genoemd worden. Asparagus waren al bij de Romeinen geliefd vanwege hun ‘geneeskrachtige werking’. Combineer ze met het eveneens uit Limburg afkomstige vlees van het Livar-varken (een vleesvervanger kan ook!) en je hebt een culinaire verrassing die de lente zo mogelijk nog meer tot leven laat komen. In onderstaand recept wordt gewerkt met een Livar lendefilet. Dit is een lendefilet met een laagje spek erop. Dit laagje vet geeft extra veel smaak aan het vlees en is daardoor te gebruiken voor diverse culinaire toepassingen, waaronder onderstaande.

Livar: Limburgs kloostervarken

‘Livar varkens kunnen naar hartelust buiten rondscharrelen in de modder. Mocht het weer het niet toelaten, dan kunnen ze er zelf voor kiezen om de warmte op te zoeken van de stallen, waar ze kunnen rondstruinen door het warme stro. Ideale omstandigheden, waardoor ze zich geen minuut van de dag hoeven te vervelen en hun krul in de staart fijn behouden kan blijven.

Sinds 2016 is de volledige keten van Livar gecertificeerd met het drie sterren Beter Leven keurmerk van de dierenbescherming. Dit is het hoogst haalbare predicaat op het gebied van dierenwelzijn.

De gehele dag kunnen de varkens genieten van vers stromend water en uitgebalanceerde voedingswaarden van diverse soorten granen, alles van Limburgse bodem.

Door de goede levensomstandigheden ervaren de varkens geen stress en kunnen ze vrij hun leven vormen op de boerderij en dat is te zien! Het intramusculaire vet van het vlees is samen met het regionale graan, de drager van de smaak.’ (Bron: https://www.werkenmetlivar.nl/onze-7-beloften)

Twee culinaire aspergerecepten

1. Aspergesoep met gepocheerd eitje

Ingrediënten (voor 10 personen)

1500 gram witte asperges; 1,8 l kippenbouillon; 7,5 dl room
10 eieren; 2,5 dl azijn; 1/2 bosje bieslook; versgemalen peper/zout.

Bereiding

Soep: Schil de asperges van de top naar beneden met een dunschiller. Snijd het houtachtige onderste stuk weg en snijd de asperge in stukjes. Kook deze in 10 tot 15 minuten goed gaar in de bouillon. Pureer de soep met een staafmixer. Haal de soep door een zeef en breng de soep weer tot aan het kookpunt en voeg al roerend de room toe. Breng op smaak met zout en peper.
Pocheer eitjes: Breng water en azijn aan de kook . Laat het water zachtjes koken. Breek een ei in een kopje en laat voorzichtig in het water glijden En laat 3 minuten pocheren Laat de eieren in een pan warm water glijden en warm houden tot gebruik.

Serveren

Serveer op elk bord de aspergesoep met een gepocheerd eitje en wat fijn gesneden bieslook.

2. Livar filet met kruidensaus, witte asperges en fijn gesneden groenten

Ingrediënten (voor 10 personen)

Saus: 2,5 sjalot; 30 gram bloem; 62,5 gram boter; 1,25 dl runderbouillon; 2,5 dl crème fraiche; 05 bosje kruiden (kervel, basilicum, bladpeterselie); 1,5 tl mierikswortel; witte wijn 1 dl; witte port 0,5 dl; limoen 1 stuk; honing 2 eetlepels; 40 witte asperges; 5 aardappels.
Groente: wortel 125 gram; knolselderij 125 gr; ui 100 gram; courgette 1 stuk.
Vlees: 1000 gr Livar filet; geklaarde boter; 5 el olijfolie; 2,5 el basilicumazijn; 1el honing.

Voorbereiding

Saus: Maak sjalotjes schoon en hak ze fijn. Fruit de sjalotjes aan in boter, voeg bloem toe en laat garen. Blus af met bouillon en de witte wijn. Voeg dan limoensap, crème fraiche, kruidenbosje en mierikswortel toe. Laat de kruiden op laag vuur in de saus trekken.
Asperge: Schil de asperge en blancheer ze (met zoute boter). Schil de aardappels en snij in plakken van 5 cm. Steek met een steker van 4 cm mooie tonnetjes en blancheer ze bijna gaar.
Groente: Maak de wortel, knolselderij en schoon. Snijd de groente brunoise – ook de courgette. Snipper de ui. Blancheer de wortel en knolselderij afzonderlijk beetgaar.

Bereidingswijze

Vlees: Bak de Livar filet in de geklaarde boter rondom bruin. Haal hem uit de pan. Kook de olijfolie, balsamicoazijn en de honing kort in. Besmeer het vlees hiermee. Gaar het vlees in een oven van 140 graden tot een kern temp van 52 graden.
Saus: Zeef de saus en breng op smaak met peper en zout, port en de honing.
Groente: Doe de groente samen in de pan verwarm ze goed en breng op smaak. Bak de aardappel tonnetjes zacht aan in niet te hete boter.

Serveren

Trancheer het vlees; 2 à 3 tranches per persoon.
Maak op een voorverwarmd bord een spiegeltje van de kruiden saus en leg daarop het vlees.
Leg er een quenelle van groente naast.
Leg er de asperges en het aardappeltonnetje bij.

Livar filet met kruidensaus, witte asperges en fijn gesneden groenten

En… geniet!

BRON BEIDE RECEPTEN & FOTO’S GERECHTEN:

Cuisine Culinaire Nederland, Afdeling Limburg, mei 2013

[www.cuisineculinairelimburg.nl /// www.cuisine-culinaire.nl]

N.B.

O ja, denk qua wijn aan een Pinot Blanc, een droge Weisburgunder of een niet-houtgelagerde Chardonnay. Een Pinot Grigio of Pinot Gris kan ook. En probeer asperges eens met een Gewürztraminer als je je asperges echt eens heel anders – haast exotisch – wil ervaren. Ook een licht tintelende Vinho Verde is mogelijk als je eens iets anders wenst!

Je kan, gezien het aanwezige Livar varken, bij ‘2’ ook kiezen voor een lichte, zachte rode wijn. Maar let op: hou het licht qua tannines omdat zwavelverbindingen in asperges daarmee niet goed combineren. En géén houtopvoeding want een wijn met een te dominante houtopvoeding botst met het oxaalzuur in asperges en dat drukt de wijn anders compleet weg.

Stilstand door corona als bron van geluk

by J. Stevens · mrt 26, 2020

Juist het tot stilstand komen van het maatschappelijk leven vanwege de corona-pandemie, biedt ons misschien – geheel onverwacht – de juiste omstandigheid voor zoiets als… GELUK! In onderstaande geciteerde passage uit het essay van Arnon Grunberg: Het wonder van de stilstand. Het existentialisme van Le conseguenze dell’amore, legt de schrijver uit hoe dat mogelijk is:

Ordnung muss sein is geen typisch Duitse aberratie, maar een menselijk noodzakelijkheid. En die orde vereist een zekere onveranderlijkheid. Regelmaat is vertrouwen op stilstand. De vrijheid mag lonken, maar liefst niet de hele dag. Eigenlijk zo min mogelijk, wanneer zij uitsluitend tijdens de grote vakantie lonkt, is het al zwaar genoeg. De landerigheid die zo typisch is voor de vakantie, is weinig anders dan de vrijheid die werd afgewezen omdat het te warm was voor zoveel inspanning. Boven de 25 graden zou men vrijheid moeten afschaffen.

Goed, het leven is een ritueel. De vrijheid lonkt tijdens de grote vakantie, maar goddank is die zomer snel weer voorbij en kan de bestrijding van de anarchie traditiegetrouw met voortvarendheid ter hand worden genomen. Waar je dan op uitkomt is het wonder van de stilstand.

Nu heeft stilstand in onze contreien om allerlei redenen een negatieve bijklank. In beweging moet het leven zijn. En de mens dus ook. Werken moet hij, en als hij klaar is met werken moet hij sporten, want werken betekent achter een bureau zitten en dat is zoals bekend ongezond. Stilstand is achteruitgang. Stilstand is onproductief. Stilstand is de dood.

Ooit hechtte de aristocratie aan deze of gene vorm van stilstand, mede dankzij het door elkaar husselen van de standen, de vrijheid lonkte weer eens, werd productiviteit een moreel imperatief. Stilstand werd de vijand van de economie en daarmee de vijand van de mens. Hoe eigenaardig. Want het jagen op geluk is toch weinig anders dan het jagen op stilstand.

Het geluk staat stil, zoveel is zeker. Het bed hoeft niet meer verlaten te worden, eindelijk vallen laken en wereld samen. De dienstmaagd verschijnt met de pannenkoeken, de po wordt geleegd, zelfs het weer is gestremd. ‘De ware paradijzen zijn de paradijzen die je hebt verloren,’ schreef Marcel Proust.

Geluk is de toestand waarin je het verlorene nog even om je heen hebt. Je hebt het al verloren, maar het is er nog even. Het is nog niet weggehaald. Daarom is stilstand ook zo cruciaal voor het geluk. Elke beweging brengt de machine van het verlies op gang. En als die machine eenmaal op gang is gebracht, dan is er geen houden meer aan. Maar tegelijkertijd moet het paradijs om als zodanig herkend te kunnen worden al verloren zijn. Pas op het moment dat je het verliest, herken je het: sodeju, dat was het paradijs.

Uitzicht op het eigen verlies dat nog net aaibaar is. Zoiets zal ik me dan maar voorstellen bij geluk en nu wordt pijnlijk duidelijk hoe hopeloos het najagen van dat geluk is. Waar iets nagejaagd wordt, verdwijnt de stilstand. Het najagen brengt onherroepelijk de machine van het verlies op gang.

BRONNEN

Citaat

Arnon Grunberg, Het wonder van de stilstand. Het existentialisme van Le conseguenze dell’amore, Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam, 2013. (Dit essay maakt ook deel uit van de bundeling ‘Buster Keaton lacht nooit. Arnon Grunberg over film).

Foto

Thurman ‘Sparky’ Maddox 2020. Geplaatst met zijn vriendelijke toestemming.

Blijven lopen. Op de hoogten van wanhoop

by J. Stevens · mrt 20, 2020

Het ‘juiste’ doen en het ‘foute’ nalaten? Daartoe zijn we zeker in tijden van Corona gehouden door de premier, door de Koning, de alziende blik van de buren of op zijn minst social media. Maar wat maakt ons er zo stellig over dat een dergelijk onderscheid te maken is (‘hamsteren deugt niet’) en dat wíj dit bovendien kunnen maken? En nu we toch even gedwongen stilstaan nu immers het maatschappelijk leven tot stilstand is gekomen, kunnen wij mijmeren over vragen als: doen wij in het ‘normale’ maatschappelijke leven wel ‘het juiste’? In onderstaande teksten wordt daaraan ook getwijfeld. Ze bieden op een intrigerende manier een aanknopingspunt en wellicht een welkom tegenwicht tegen al te veel (morele) zekerheid en misschien een uitnodiging om daar eens verder over te mijmeren. Je hebt nu immers toch niets anders te doen, nietwaar?

De Noord-Limburgse band Rowwen Hèze maakte ooit al in een liedtekst duidelijk dat er geen archimedisch punt is vanuit waar we goed of fout kunnen beoordelen. De tekst begint met passages over hoe schijnbaar oneerlijk het leven is, aan de hand van twee stereotypes:

Degenen die ervoor moeten vechten:

Ze zitte allien niemand kiekt nar ze um, ze griepe d’r altied net neave (Ze zitten alleen niemand kijkt naar ze om, ze grijpen er altijd net naast)
Ze vroage zich tien kier per dag af wurrum, wurrum giet ut noeit zoals ik ut wil (Ze vragen zich tien keer per dag af waarom, waarom gaat het nooit zoals ik het wil)

En degenen die het schijnbaar allemaal maar komt aanwaaien:

Altied goj zin maake zich noeit echt druk (altijd goede zin maken zich nooit echt druk)
Noeit um ‘n grapje verleage (nooit om een grapje verlegen)
Ze hebbe van alles en altied geluk (ze hebben van alles en altijd geluk)
Ze proate te hard en ze lache te veul (ze praten te hard en ze lachen te veel)
En met probleme zien ze zoe kloar (en met problemen zijn ze zo klaar)
Wat ze neet snappe dat is flauwekul (wat ze niet snappen dat is flauwekul)
En wat ze neet wiete is miestal neet woar (en wat ze niet weten is meestal niet waar)

En men vervolgt:

“D’n iene di rent veur zien leave (De ene rent voor zijn leven)

D’n andere wandelt hiel rustig vurbeej (De ander wandelt heel rustig voorbij)

Heej zuj d’r alles vur geave (Hij zou er alles voor over hebben)

En heej zet: ‘Ze moge ut hebbe van meej’ (En hij zegt: ‘Ze mogen het hebben van mij’)

Maar klopt dat eigenlijk wel, betwijfelt zanger Jack Poels het voorgaande – als een ware filosoof. En hij mijmert daarover in het vervolg van het lied:

Woar ge ok loept en wat ge ok bint (Waar je ook loopt en wat je ook bent)

Niemand de zeat ow wat good is of sleg (Niemand die zegt je wat goed is of slecht)

Niemand de wet wie verluust of wie wint (Niemand die weet wie verliest of wie wint)

Ge komt op ut end beej ow zelf tereg” (Je komt op het eind bij jezelf terecht).

Rowwen Hèze – Blieve Loèpe (Blijven Lopen)

Hiermee snijdt de Limburgse band treffend en op toegankelijke wijze een thema aan, waar de Roemeens-Franse filosoof Emil Cioran ook mee stoeide. Zijn werk kenmerkt zich in het algemeen door een intens filosofisch pessimisme. Zo hield hij zich in zijn werk bezig met lijden, verval en nihilisme. Kwam je bij Rowwen Hèze uiteindelijk nog ‘bij jezelf terecht’, qua morele oordelen, bij Cioran is dat nog maar zeer de vraag. Maar of dat zo erg is…?

Lees:

E.M. Cioran, On the Heights of Despair, The University of Chicago Press, 1996

E.M. Cioran (Rășinari, 1911 — Parijs, 1995)

Food for thought in deze tijden van Corona? Wat is beter in deze tijden: ‘Carpe diem? Memento Mori?’ Wie zal het zeggen. ‘Niemand die zegt je wat goed is of slecht / Niemand die weet wie verliest of wie wint / Je komt op het eind bij jezelf terecht’. Of misschien toch maar:

‘Be a snowflake dancing in the air, a flower floating downstream..!’

–

BIER: Na het bitter komt het zuur

by J. Stevens · mrt 10, 2019

Na het bitter komt het zuur, in de bierwereld tenminste. Dé trend gedurende de afgelopen jaren leek, zeker onder mannelijke brouwers (Gebrouwen door Vrouwen waarover we eerder schreven, deed er, opvallend genoeg, niet aan mee), om steeds bitterdere bieren te brouwen. ‘Bitterfris is al wat er is’, zo leek het. Vele oude en zeer nieuwerwetse, deels speciaal voor dit doel ontwikkelde, hopsoorten kwamen er aan te pas. Denk daarbij aan intrigerende namen Saaz, Styrian Golding, Hallertau, Hersbrücker en ook aan Amerikaanse hopsoorten, zoals Amarillo, Chinook, Simcoe, Cascade, Citra, Sorachi Ace, Galaxie, etc. Er bestaan op dit moment meer dan 150 soorten en elk jaar zijn er weer meer cultivars. Er kan dus nogal wat geëxperimenteerd worden met hopsoorten om tot unieke IPA’s te komen. En dat gebeurt dan ook volop. De India Pale Ale (kortweg: IPA. Spreek uit: ‘aj-pie-eej’ of gewoon Nederlandser: ‘ie-paa’), met een alcoholpercentage tussen de 5 en 7 procent* werd, een absolute hit.

Over de India Pale Ale (IPA)

De IPA is een oorspronkelijk Engelse bovengistende bierstijl die ontstond toen de Engelse ales een hoger alcoholpercentage en steviger hoprecept kregen dan bij pils gebruikelijk is. Zeker in de zomer is het niet te versmaden. Het is – mits goed gekoeld – heerlijk dorstlessend.

IPA Bier — IPA in cijfers. [Bron beeld: Gall & Gall]

Gaandeweg gaven de brouwers ook steeds meer aandacht aan de etherische olies die uit de hopsoorten vrijkwamen (een IPA in het glas een beetje verwarmen met je hand is om dezelfde reden een goed idee: de heerlijke geuren komen vrij). Zo hebben veel IPA’s een bijzondere afdronk van bijvoorbeeld tropisch fruit. Deze nuanceren de hopbitterheid. Juist de combinatie tussen het bittere en het exotische fruit zoals lychee maken IPA’s haast onweerstaanbaar.

Brittania Rule the Waves

Terecht erg populaire IPA van Brewdog: de ‘Punk IPA’

Toen Britain The Waves nog Rule‘de en India nog als kolonie had, verlangden de Britse soldaten, die daar gestationeerd waren naar hun favoriete thuisbieren. Elke Britse soldaat had in die tijd recht op een pint bier per dag. De destijds gebrouwen bieren bleken na aankomst in India, na een maandenlange (ca. vier maanden) zeereis, niet meer te drinken. Het is aan George Hodgson, een Britse bierbrouwer te danken dat de IPA ontstond en destijds echt populair werd. Hij realiseerde zich dat alcohol en hop kunnen dienen als natuurlijke conserveringsmiddelen. Hij zorgde er dus voor dat er bier gebrouwen werd met meer van beide.

Achteraf bleek dat er in die tijd ook al andere bierstijlen waren die de zeereis wel aankonden. Ook kwam boven water dat George Hodgson niet de eerste was die Pale Ale voor India brouwde. Hij was wél de populairste omdat zijn brouwerij op de vaarroute lag. Laten we dus vooral de legende in zijn waarde laten en vasthouden aan dit iconische verhaal over IPA.” [Bron citaat: Gall & Gall]

IPA is nu een van de meest gedronken speciaalbieren ter wereld. Elke (micro)brouwerij geeft zijn eigen interpretatie van dit bier. Er is dus veel te ontdekken voor de liefhebber.

‘Arbeid is de ondergang van de drinkende klasse’

Tijdens mijn studententijd hing in café De Luifel op de Neude in Utrecht de spreuk: ‘Arbeid is de ondergang van de drinkende klasse’. De arbeider en overigens elke werkende zal het ongetwijfeld grinnikend gelezen hebben. Zo rond 1900 inWallonië, had de arbeider vaak recht op enkele pintjes tijdens en na gedane arbeid. Seizoensarbeiders mochten dagelijks (!) tijdens de oogst maar liefst 4 tot 5 liter ‘saison’-bier drinken. Dit gold ook als deel van hun loon. Het alcoholpercentage lag toen op ‘slechts’ ongeveer 3%.

Foto van schilderij jean-francois millet de arenleesters 1857 — ‘De Arenleesters’ van Jean-Francois Millet (1857) hadden vast ook zin in een *Saison*-biertje

Men had noeste arbeid verricht op het land in de brandende zon en dan had men wel zin in het verfrischen van den innerlijcken mensch. Speciaal voor dat soort gelegenheden waren er bieren voor de arbeider die heel anders waren dan de hierboven beschreven IPA. Niet de bitterheid maar een ‘zuurtje’ leste de dorst, vond men. De seizoensarbeider kon rekenen op, misschien wel het bekendste bierhuis in zijn soort: Saison – het is net als Luxaflex een soortnaam geworden.

Het Saison-bier is bezig aan een opmars. Na het bitter komt het zuur nu de bierwereld in. Dit gaat ongetwijfeld ook weer een trend worden. Vreemd is dat niet. Ook Saison-bieren grijpen terug op een rijk dorstlessend verleden en het brouwen ervan is een mooie uitdaging voor microbrouwerijen die daarin hun vakmanschap kunnen tonen. Met hete zomers als de laatste, kun je niet anders dan je erop verheugen.

Historie Saison

Saison Dupont, dé klassieker onder de saisons

In grote boerderijen in Wallonië – vandaar ook de aanduiding ‘hoeve-brouwers’ of ‘farmhouse’ – brouwde men in de winter seizoensbieren (saison is uiteraard Frans voor seizoen) voor de seizoensarbeiders die daarmee in de oogstmaanden hun dorst zouden kunnen lessen. Dat deed men gretig. Een deel van de oogst werd gebruikt om deze bieren te maken. Door ze te laten uitvergisten, zat er bijna geen suiker meer in. Ook hier werd destijds weer veel hop als conserveringsmiddel omdat er gebrouwen werd in de winter en de oogstmaanden pas bijvoorbeeld in de zomer waren. Saison-bieren zijn ongefilterd en meestal goudblond tot amberkleurig met een alcoholpercentage tussen de 5 en 6,5 procent.

Criteria

Wat is een saison-bier? Mag elke brouwer dat bepalen? Non! De brouwers hebben saison-criteria opgesteld. Je mag op maximaal twee punten, wellicht een Belgisch compromis, van deze criteria afwijken:

Smaak & kleur

Kerel (‘Says it all) Saison uit België: ‘Best Design’ op de Beer Awards 2018. De jury over dit bier van Brouwerij VBDCK: “Een toegankelijke dorstlesser, gemaakt van verschillende soorten hop en graan”.

Goed gehopt en/of gekruid
Bier van een hoge gisting met nagisting in de fles
Alcoholpercentage van 5% tot 6,5%
Donker blond tot amberkleurig
Hoge vergistingsgraad die zorgt voor een ‘droog’ bier
Hoofdzakelijk gebruik van gerstemout, al is het mogelijk andere granen zoals tarwe te gebruiken
Dorstlessend karakter

Overige eisen

Gebrouwen in de provincie Henegouwen, België
Vooral regionaal verkrijgbaar
Afgevuld in flessen van 75 cl

Vele kruiden en specerijen zoals sinaasappelschil, koriander en gember en een peperige soort gist worden geregeld toegevoegd maar dit is geen eis. Veelal worden er ook lokale ingrediënten gebruikt, die dan bijvoorbeeld in de zomer geoogst waren en in de winter in het bier gedaan werden bij het brouwen. Door de komst van moderne koelmogelijkheden kon men saison voortaan het hele jaar lang brouwen.

Voorbeeld van een historisch Saison-biertje

Afbeelding Saison Voisin bier — Saison Voisin

Een voorbeeld van een Saison-biertje met een lange geschiedenis is bijvoorbeeld Saison Voisin:

Het wordt al zo’n 150 jaar gebrouwen in de provincie Henegouwen en was bedoeld als zomerbier, gebrouwen van maart tot juni. In het begin kon men niet in de zomer brouwen en koelen, het bier was zuur en geïnfecteerd. Het probleem werd opgelost door het bier te versnijden [dit is: mengen met andere bieren, red. FW], enorm te kruiden [in die tijd vaak ook met giftige kruiden zoals bilzekruid, red. FW], te verzoeten met caramel of met behulp van een ossepoot het bier beter te klaren om zo de zure smaak te verdrijven.” [Bron]

oersoep sergeant pepper saison 33cl — De ‘Sergeant Pepper’ van Oersoep: een heerlijke ‘saison’ uit Nederland

Het Duitse Reinheidsgebot dat haar oorsprong vindt in het hertogdom Beieren (1516!) beoogde overigens aan die onhygiënische praktijken een einde te maken. Naast de hierboven genoemde dubieuze ingredienten werden er ook nog andere giftige kruiden toegevoegd en zelfs ongebluste kalk was geen uitzondering. Met deze oer-warenwet die inhield dat bier alleen gemout gerst, water en hop mocht bevatten (bovendien verbood het, het gebruik van kruiden en vruchten) en de huidige Europese regelgeving hoef je voor al te ongezonde ingrediënten niet meer bang te zijn. Saison Voisin bestaat (herboren) nog steeds:

Saison Voisin, 5 vol.% alc. Goudblond, lichtamber van kleur; Co² iets boven normaal met een gelijkmatige schuimkraag. Gebrouwen met putwater en mede daardoor een hoog ijzergehalte.

Gebrouwen sinds 1876 in de voormalige hoeve-brouwerij Voisin in Flobecq (Vloesberg) aan de taalgrens, waar vanaf 1984 niet meer wordt gebrouwen.

Zij hebben wel een Saison verdiend, na het hooien!

De laatste brouwer, Léon Voisin, leeft nog steeds en was betrokken bij het eerste nieuwe brouwsel, volgens zijn receptuur, in 2001, in de nieuwe ‘kasteel’brouwerij van Pierre Delcoigne in Ath: La Brasserie des Géants.

De tegenwoordige Saison Voisin is verrassend doordrinkbaar, is ongefilterd met nagisting op 33 cl. fles. De geur is bitterig, metalig en lichtjes fruitig. Weinig zoet en/of kruiden in dit bier te herkennen. Een droog bier dat zeer ver is uitgegist. Korte nasmaak.” [Bron: hier | Geschreven door: J. van Bragt]

Bovendien geldt:

Volgens de Belgische Biergids valt de Saison Voisin van Brasserie des Géants het beste in de smaak in ons land [i.c. België, red. FW]. Het amberkleurige bier met vijf procent alcoholgehalte krijgt acht punten op tien. Opvallend is dat dit een lokaal bier is, en daarmee voor andere en veelal grote biernamen eindigde zoals de Westmalle Tripel.” **

Een ‘saison’ bij het eten?
In het algemeen is Saison heel goed te combineren met eten. Denk eens aan een combinatie met een zacht gerijpte geitenkaas. Ook met kip of kalkoen uit de oven gaat dit bier prima samen. En wat te denken van een lichte vis met citroen? Het past erg goed bij het saisonbiertje dat immers veelal een citrusachtig palet in zich herbergt.

DIEET TIP

Hop en gerst zijn planten,

Dus technisch gezien is bier een salade.

Havenarbeiders en dragers drinken ‘Porter’

Ook in de stad en specifiek ook in havens werd door arbeiders hard gewerkt. Ook de gemiddelde dokwerker, straat- en rivierdrager (vgl. de ‘Zakkendragerssteeg’ in Utrecht) bijvoorbeeld, lustte wel een biertje. In Londen werden deze lieden ‘Porters’ genoemd. Hun gelijknamige biertje, namelijk een een donker van bruin bier afgeleid bier met een flinke dosis hop: de ‘Porter’.

Foto: The Shawshank Redemption — Red (Morgan Freeman): “We sat and drank with the sun on our shoulders and felt like free men”.
In: The Shawshank Redemption

Hoe zoiets gegaan moet zijn, is te zien in de film The Shawshank Redemption die zich pas veel later, namelijk in de jaren ’50 van de vorige eeuw afspeelt. De gevangenen pauzeren even van het werk, namelijk het teren van het dak van de gevangenis. Zittend in de zon, genieten ze van een biertje dat Andy Dufresne (Tim Robbins) voor ze geregeld heeft. Deze heeft Captain Hadley (Clancy Brown) ervan overtuigd een paar biertjes voor zijn collega’s te laten aanrukken, als tegenprestatie voor zijn fiscale dienstverlening.

Afbeelding: Bier drinken na gedane arbeid in The Shawshank Redemption — Gevangenen drinken bier na gedane arbeid in de film: ‘The Shawshank Redemption’ die zich afspeelt in de 50’er jaren van de vorige eeuw.

De geschiedenis en ontwikkeling van stout en porter zijn vervlochten. Men denkt dat de naam stout voor donker bier is ontstaan doordat een sterke porter wel een extra porter of een stout porter werd genoemd. De term stout porter zou dan later afgekort zijn tot stout. Guinness Extra Stout werd bijvoorbeeld eerst Extra Superior Porter genoemd en kreeg pas de naam Extra Stout in 1840. Ook de rijke historie van dit arbeidersbiertje is herontdekt en sinds ca. 2000 al bezig met een gestage opmars.”

Zie hier (Wiki) voor de historie van Porter-bier. We laten deze biersoort hier verder buiten beschouwing.

Hop blijft kortom erg populair maar na de trend van bitter, bitterder, bitterst lijkt nu toch ook een zuurtje en wat kruidigheid zeer welkom te zijn. Naast IPA’s zijn dus de Saison-bieren ook volop in opkomst. Het teruggrijpen op de historische arbeidersbiertjes met veel hop blijft onverminderd populair (zowel IPA als Saison). Ook deze zomer hoeven we in ieder geval niet bang te zijn dat onze dorst onlesbaar blijft…!

Ik sluit af met een gebed uit België waarvan de bron mij onbekend is en met een welgemeend: Proost!

Het Onze Vaderbier

Onze pint die in de bierglazen zijt
Geprezen zij uw smaak
Uw schuim kome
Het drinken geschiede
Aan tafel als aan de toog

Geef ons heden ons dagelijks bier
En vergeef ons onze katers
Gelijk ook wij overgeven in de goot
En leidt ons niet naar de cola
Maar verlos ons van een volle blaas

Want alcohol is de heerlijkheid
De kracht van de zattigheid
Tot aan sluitingstijd

Amen

* het alcoholpercentage van een Imperial IPA ligt vaak hoger

OVERIGE BRONNEN EN VERWIJZINGEN:

Het beste Belgische bier: Saison Voisin of Westvleteren Twaalf?

Wij kochten de Saison Dupont (klassieker!), Kerel (‘Says it all’) Saison en de heerlijke Oersoep Sgt. Peppers in Amersfoort bij:

www.bierwinkelhop.nl

En wij kochten in Utrecht de SonnenBorgh van De Leckere, de saison van St. Feuillien (klassieker!), de Saison de Dottignies van De Ranke, de KoekeDam Saisonstijl van Het Nest en de Soleil Levant (limited edition 2018) van het Brussels Beer Project in Utrecht bij: https://www.biermanenbierman.nl Ter info: in deze speciaalzaak heeft men nog zeker ±15 saisons op voorraad (Nederlands, Belgisch, Amerikaans [Farmhouse], etc.)

Als je dit interessant vond, vind je dit misschien ook leuk om te lezen:

Landgoed Croy: snijboon, de freule en het bier

Bier met een vrouwelijke touch

Floddergats — in de voetsporen van de Keizer

“Mensen die van wijn houden, zijn altijd leuk”

Koffie als levenswijze

Tao, ook in een koffie verkeerd

De geheimzinnige ambachtslieden die rijst polijsten