We schrijven het jaar des Keizers 1804. Een jaar waarin Frankrijk de Code Civil als Frans burgerlijk wetboek invoert en grote invloed gaat hebben op de wereld en de Europese landsgrenzen. De huidige beschaving lijkt voor de deur te staan. Lijkt, want bedenk dat dit ook nog het jaar is waarin, even verderop, de Amerikaanse vicepresident Aaron Burr duelleert met oppositieleider Alexander Hamilton en hem daarbij met een revolver doodschiet.

Keizers

In Europa roept Keizer Frans II van het Heilige Roomse Rijk zichzelf tot keizer van Oostenrijk uit (als Frans I). Hij voert dus twee keizertitels: een erfelijke en een toegekend door de keurvorsten (die hun keizer kiezen). In december van dat jaar, zal ook Napoleon Bonaparte zichzelf, in de Notre-Dame, in bijzijn van Paus Pius VII, kronen tot Napoleon I, Keizer der Fransen.

Venlo, stedje van lol en plezeer

In 1804 bezoekt Napoleon de huidige Nederlandse (Noord-Limburgse) grensstad Venlo. Een parade van soldaten van Napoleons Garde trekt het ‘Stedje van lol en plezeer’ zoals de Venlonaren hun stad wel liefkozend noemen, in, via wat sindsdien, ook nu nog, de straatnaam Parade draagt. Een menigte wacht hem verwachtingsvol op, met daarbij de notabelen van de stad. Maar wat doe je als je Napoleon bent, je je allerlei veroveringen en veldslagen in je hoofd gehaald hebt die je het jaar daarop nog uit zult voeren en de notabelen van een stadje als Venlo wachten je op? Dan denk je: ‘Ja da-ag, daar heb ik dus effe geen zin in’. Onverwacht draai je je paard naar links, geeft het de sporen en met enkele kompanen vlucht je een klein modderig steegje in en laat de wachtende bevolking en je vooruitgereden soldaten het nakijken.

Floddergats

Zo ongeveer zal het destijds gegaan zijn in wat in de Venlose volksmond toen (en nu nog) de ‘Floddergats’ werd genoemd. Die naam kreeg het steegje, een onverhard zandweggetje, vanwege de modderpoelen die zich er waarschijnlijk al in de 16e eeuw, na regenval vormden. Het weggetje leidt van de prachtige gietijzeren poort van het Dominicanenklooster Mariaweide, aan de kruising met de Parade en de Keulsepoort, naar de voormalige Kloosterkerk Domani. Domani is nu een fraai cultuurpodium-horecagelegenheid en daarnaast vind je tegenwoordig het museum van Venloosch Vastelaoves Gezelschap Jocus. Het inmiddels beklinkerde steegje is zo smal dat het ooit waarschijnlijk een tijd dienstdeed als kleine begijnengang bij het klooster. De tijd lijkt er te hebben stilgestaan. Dat geldt ook voor het nog smallere zijsteegje van de Keizerstraat, het Ursulastraatje, in 1428 zo genoemd naar St. Ursula, de beschermheilige van het naastgelegen klooster.

Ja inderdaad, ik schrijf ‘Keizerstraat’, omdat toen Napoleon de afslag naar de ‘Floddergats’ nam, richting de huidige Nieuwstraat, niet alleen zijn paard letterlijk een hoefijzer verloor maar Bonaparte hier ook figuurlijk een nieuwe straatnaam achterliet die het, sinds – op zijn vroegst december 1804 – nu nog heeft. Het pittoreske steegje zou door die gebeurtenis officieel tot ‘Keizerstraat’ gedoopt worden.

Preuf- en praotlokaal ‘de Klep’

De Keizer gaf toen al het goede voorbeeld, want zeker anno nu is het voor bezoekers aan Venlo aan te raden om even de Keizerstraat of ‘Floddergats’ in te vluchten, in de voetsporen van Napoleon, althans van zijn paard. Anders dan de Keizer destijds, tref je daar halverwege preuf- en praotlokaal ‘de Klep’ aan, uitgebaat door Eef en Louis Klaassens. De Klep is een heel gezellig bruin café waar je terecht kan voor non-alcoholica zoals lekkere koffie van de Maastrichtse branderij Maison Blanche Dael (familieonderneming sinds 1878), per kop gezet met een espressomachine van Italiaanse makelij (Napoleon werd overigens in 1805 ook Koning van het toenmalige Italië). En ook voor tal van Venlose likeuren, voortreffelijke wijnen, whiskeys en vooral voor honderden bieren kun je er terecht. Het is dan ook een officieel ‘proeflokaal’.

Hou je van bovengistend of ondergistend bier of pils? Van spontane of wilde gisting? Van bruin of blond? Degustatie of dorstlessend? De Klep heeft het. En helemaal bijzonder is het Venloos Paeterke (Patertje). Dat is een bier dat naar eigen recept, zelfgebouwen wordt door De Klep en ook alleen daar getapt wordt. Het is er in de variaties Döbbel en Triepel, in de geest van Abdij- en Trappistenbieren.

Amper 4 jaar geleden was hier, zo verwoorden de uitbaters het, een ‘dubieuze disco met een zwerversparkje voor de deur’. Misset’s Horeca Magazine:

[Het is] omgetoverd tot een uniek – en dat woord gebruiken we niet licht – biercafé met een plaatje van een terras. 120 plekken binnen, 120 buiten en een scala aan bieren. Een Café Top 100 zonder De Klep, dát zou pas ongeloofwaardig zijn.”

Niet voor niks komt De Klep vanuit het niets pardoes op plaats 4 de Café Top 100 binnen en dat is niet eerder voorgekomen.

Treed zelf in de voetsporen van de Keizer

Veel Limburgser wordt het niet. Overal hoor je gezellig geroezemoes van in het Venloos converserende gasten, die hier even samen de dag doornemen, genieten van de kleine kaart die ‘De Klep’ ook kent en allicht proosten op het bourgondische leven.

Wil je enigszins verstaan wat de Venlonaren zeggen? Dat kan. Aan de overkant van De Klep, wordt de ‘Floddergats’ niet afgesloten door een muur maar door het fraaie gietijzeren hek dat het kloosterterrein van de Dominicanenkerk omzoomt. De Venlose kunstenaar Ger Janssen heeft daar in brons veel schattige ‘köpkes’ (hoofdjes) geplaatst die op humoristische wijze persoonstyperingen en een aantal uitdrukkingen en liedjes uit het Venloos dialect uitbeelden.

Waan je Napoleon, bind je paard vast aan het hek, stap De Klep binnen en vraag daar eens aan de aanwezige Venlonaren wat bijvoorbeeld – een van de Venlose gezegdes, uitgebeeld in brons – ‘Spooje is gauw gedoan’ betekent. Onder het genot van het zelfgebrouwde Paeterke leggen ze je dat ongetwijfeld graag uit. En mocht je er toevallig het originele zoekgeraakte hoefijzer van het paard van de Keizer nog vinden (neenee, niet de kopie die naast de ingang van De Klep hangt!)… Laat het Fernweh Magazine weten en breng het naar het nabijgelegen Limburgs Museum.

Wilt u de Floddergats en de rest van de Venlose binnenstad ontdekken met een gids? Neem dan rechtstreeks contact op met een ervaren VVV-stadsgids binnenstad Venlo: tel. 06-47380566 (Ir. P. Stevens)

51° 22′ 4″ NB, 6° 10′ 13″ OL

Snijboon heette hij. Weinig mensen wisten eigenlijk zijn echte naam. Het deed er ook niet toe, hij had er vrede mee. De magere slungel woonde in het kleine bakhuisje, de enige stapel stenen die overeind was gebleven na de sloop van een oud kasteeltje op het landgoed Croy. Het bakhuisje staat er nu ook niet meer. Op de plek waar het kasteeltje stond, ligt nu een klein natuurgebied met retentievijvers voor opvang van het regenwater van de nieuwbouw die in het Brabantse Aarle-Rixtel uit de grond is gestampt. Het zijn statige witte huizen, gebouwd in een stijl die wel wat doet denken aan het eind van de negentiende eeuw of het begin van de twintigste eeuw, uit de tijd van Snijboon en freule Constance, de laatste adellijke bewoonster van het nabijgelegen Kasteel van Croy.

Dat markante kasteel staat er nog. In volle glorie, hoewel het een allegaartje lijkt van bouwstijlen, doemt het ineens op in het boerenlandschap. Freule Constance, als protestantse in Utrecht geboren en gedoopt, leefde een groot deel van haar leven op het kasteel en liet zich twee jaar voor haar dood nog een keer dopen, maar dan tot katholiek. Ze gunde haar protestantse familie niets en liet het kasteel na als een tehuis voor oudjes uit Aarle-Rixtel en Stiphout. Tegenwoordig is het een kantoorpand en dat is jammer, want daarom is het voor de geïnteresseerde reiziger niet te bezoeken.

Afgezien van de auto’s die zo nu en dan iets te hard over de landweggetjes rijden, ademt het landgoed een diepe rust uit. Hier is in de afgelopen honderdvijftig jaar niet veel veranderd. Met een klein beetje verbeelding kun je freule Constance in de kasteeltuin zien zitten schilderen of lezen, want dat waren haar grote hobby’s. Ook Snijboon kun je hier zo zien lopen, langs de streekproductenwinkel en de oude boerderij waar ze eetbare pompoenen verkopen, want pompoenen zijn er niet alleen voor om buiten op een bankje onder het raam te leggen; je kunt ze ook eten.

Snijboon was altijd op zoek naar klusjes op de vele boerderijen die dit gebied rijk is. Als hij klaar was met het vegen van het erf of het uitmesten van de stal, stuurde de boer hem naar zijn vrouw. De boerin stopte wat kwartjes in zijn hand. ‘Koop er maar brood en melk voor,’ zei ze erbij, maar ze wist dat ze tegen dovenmansoren sprak. Snijboon ging linea recta naar de Croyse Hoeve, het café dat op steenworpafstand ligt van het kasteel, en bestelde er een biertje.

En dat kan nu nog steeds. Want de Croyse Hoeve brouwt zijn eigen bier, een traditie die op het landgoed al eeuwen teruggaat. De brouwerij, waar vier verschillende bieren worden gebrouwen, staat naast het restaurant. Het blond bier laat zich goed smaken, heeft qua smaak wat weg van de blonde Chouffe, het kabouterbier uit de Belgische Ardennen. De donkere dubbel is buitengewoon zacht van karakter. Als je na een paar biertjes naar buiten kijkt, waan je je in het verleden en kun je de oude freule arm in arm met slungel snijboon naar het kasteel zien lopen. Op landgoed Croy kan dat, want daar heeft de tijd stil gestaan.

♣ Door: Herman Jansen | Fernweh Magazine